मङ्गलो भूमिपुत्रश्च ऋणहर्ता धनप्रदः।
स्थिरासनो महाकायः सर्वकामविरोधकः॥
Mangalo Bhūmiputraśca ṛṇa-hartā dhana-pradaḥ,
Sthirāsano Mahākāyaḥ Sarva-kāma-virodhakaḥ.
हिंदी अर्थ:
मंगल देव भूमिपुत्र हैं, ऋण को हरने वाले हैं और धन प्रदान करते हैं।
वे स्थिरासन वाले (अचल), विशाल शरीर वाले और अनावश्यक इच्छाओं को समाप्त करने वाले हैं।
लोहितो लोहिताक्षश्च सामगानां कृपाकरः।
धरात्मजः कुजो भौमो भूतिदो भूमिनन्दनः॥
Lohito Lohitākṣaśca Sāmagānāṁ Kṛpākaraḥ,
Dharātmajaḥ Kujo Bhaumo Bhūtido Bhūmi-nandanaḥ.
हिंदी अर्थ:
लाल वर्ण के, लाल नेत्रों वाले मंगलदेव, वेद-गान के प्रिय और कृपा बरसाने वाले हैं।
धरती के पुत्र, "कुज", "भौम", "भूमिनंदन" जैसे नामों से जाने जाते हैं और भौतिक सुख प्रदान करते हैं।
अङ्गारको यमश्चैव सर्वरोगापहारकः।
वृष्टेः कर्ताऽपहर्ता च सर्वकामफलप्रदः॥
Aṅgārako Yamaścaiva Sarva-rogāpahārakaḥ,
Vṛṣṭeḥ Kartā’pahartā ca Sarva-kāma-phala-pradaḥ.
हिंदी अर्थ:
अंगारक (मंगल) यम समान हैं, समस्त रोगों को हरने वाले हैं।
वे वर्षा लाने और रोकने की शक्ति रखते हैं और समस्त इच्छाओं को पूर्ण करते हैं।
एतानि कुजनामानि नित्यं यः श्रद्धया पठेत्।
ऋणं न जायते तस्य धनं शीघ्रमवाप्नुयात्॥
Etāni Kuja-nāmāni Nityaṁ Yaḥ Śraddhayā Paṭhet,
Ṛṇaṁ Na Jāyate Tasya Dhanaṁ Śīghram-avāpnuyāt.
हिंदी अर्थ:
जो व्यक्ति इन मंगलदेव के नामों का नित्य श्रद्धा से जप करता है,
वह ऋण से मुक्त रहता है और शीघ्र धन प्राप्त करता है।
धरणीगर्भसम्भूतं विद्युत्कान्तिसमप्रभम्।
कुमारं शक्तिहस्तं च मङ्गलं प्रणमाम्यहम्॥
Dharanī-garbha-sambhūtaṁ Vidyut-kānti-samaprabham,
Kumāraṁ Śakti-hastaṁ ca Maṅgalaṁ Praṇamāmyaham.
हिंदी अर्थ:
जो धरती की कोख से उत्पन्न हुआ है, बिजली जैसी चमक वाला,
कुमार (युवक) रूप में है, हाथ में शक्ति (शक्ति-शस्त्र) धारण किए हुए — ऐसे मंगल को मैं नमन करता हूँ।
स्तोत्रमङ्गारकस्यैतत् पठनीयं सदा नृभिः।
न तेषां भौमजा पीडा स्वल्पापि भवति क्वचित्॥
Stotram-aṅgārakasya-etat Paṭhanīyaṁ Sadā Nṛbhiḥ,
Na Teṣāṁ Bhauma-jā Pīḍā Svalpāpi Bhavati Kvacit.
हिंदी अर्थ:
यह अंगारक (मंगल) का स्तोत्र मनुष्यों को नित्य पढ़ना चाहिए।
ऐसा करने वाले को मंगल ग्रह से उत्पन्न कोई भी पीड़ा नहीं होती, न ही थोड़ी सी भी।
अङ्गारक महाभाग भगवन् भक्तवत्सल।
त्वां नमामि ममाशेषं ऋणमाशु विनाशय॥
Aṅgāraka Mahābhāga Bhagavan Bhakta-vatsala,
Tvāṁ Namāmi Mama-āśeṣaṁ Ṛṇam-āśu Vināśaya.
हिंदी अर्थ:
हे मंगल देव! हे महान्, भगवन्, भक्तों से प्रेम करने वाले,
मैं आपको प्रणाम करता हूँ, कृपया मेरे सभी ऋण शीघ्र नष्ट कीजिए।
ऋणरोगादि दारिद्रयं ये चान्ये चापमृत्यवः।
भयक्लेशमनस्तापान् अश्रयन्तु मम सर्वदा॥
Ṛṇa-rogādi Dāridryaṁ Ye Cānye Cāpa-mṛtyavaḥ,
Bhaya-kleśa-manastāpān Naśyantu Mama Sarvadā.
हिंदी अर्थ:
ऋण, रोग, दरिद्रता और अकाल मृत्यु जैसे कष्ट,
भय, मानसिक पीड़ा और दुख — ये सब मेरे जीवन से सदा के लिए नष्ट हो जाएं।
अतिवक्रदुरारार्भोगमुक्तजितात्मनः।
तुष्टो ददासि साम्राज्यं रुष्टो हरसि तत्क्षणात्॥
Ativakra-durārārbhoga-mukta-jitātmanaḥ,
Tuṣṭo Dadāsi Sāmrājyaṁ Ruṣṭo Harasi Tatkṣaṇāt.
हिंदी अर्थ:
आपका स्वभाव तीव्र और रहस्यमय है, आप भोग से मुक्त, आत्मनियंत्रित हैं।
यदि आप प्रसन्न हों तो साम्राज्य दे सकते हैं, और क्रोधित हों तो पल में छीन लेते हैं।
विरञ्चि शक्र विष्णूनां मनुष्याणां तु का कथा।
तेन त्वं सर्वसत्त्वेन ग्रहराजो महाबलः॥
Virañci Śakra Viṣṇūnāṁ Manuṣyāṇāṁ Tu Kā Kathā,
Tena Tvaṁ Sarva-sattvena Graha-rājo Mahābalaḥ.
हिंदी अर्थ:
जब ब्रह्मा, इन्द्र और विष्णु तक आपकी शक्ति से प्रभावित हैं, तो मनुष्यों की क्या बिसात!
आप समस्त जीवों के स्वामी, ग्रहों के राजा और अत्यंत बलवान हैं।
पुत्रान् देहि धनं देहि त्वामस्मि शरणं गतः।
ऋणदारिद्र्यदुःखेन शत्रूणां च भयात्ततः॥
Putrān Dehi Dhanaṁ Dehi Tvām-asmi Śaraṇaṁ Gataḥ,
Ṛṇa-dāridrya-duḥkhena Śatrūṇāṁ Ca Bhayāt Tataḥ.
हिंदी अर्थ:
मुझे संतान दो, धन दो — मैं आपकी शरण में आया हूँ।
मेरे ऋण, दरिद्रता, दुख और शत्रुजनों के भय से मुझे मुक्त कीजिए।
फलश्रुति
एभिर्द्वादशभिः श्लोकैर्यः स्तौति च धरासुतम्।
महतीं श्रियमाप्नोति ह्यपरो धनदो युवा॥
Ebhiḥ Dvādaśabhiḥ Ślokair Yaḥ Stauti Ca Dharā-sutam,
Mahatīṁ Śriyam-āpnoti Hy-aparo Dhanado Yuvā.
हिंदी अर्थ:
जो व्यक्ति इन 12 श्लोकों से धरती के पुत्र मंगल की स्तुति करता है,
वह महान् समृद्धि प्राप्त करता है और वह स्वयं भी दूसरों को धन देने योग्य बन जाता है।
॥ इति श्रीस्कन्दपुराणे भार्गवप्रोक्तं ऋणमोचन मङ्गल स्तोत्रम् सम्पूर्णम् ॥
कॉपीराइट © 2025 DevNaman Co., Ltd. सर्वाधिकार सुरक्षित।
डिज़ाइन: DevNaman